ملاحظاتی در باب زبان قرآن: تحلیلی نقشگرا، تبیینی شناختی-رده‌شناختی

author

  • حسین بازوبندی استادیار گروه زبانشناسی و مطالعات ترجمه، دانشگاه ولی عصر (عج) رفسنجان
Abstract:

یکی از بحث‌های عمده و دامنه‌دار در حوزه علوم قرآنی، به مسأله زبان قرآن برمی‌گردد. تاکنون مطالعات بی‌شماری در مورد ویژگی‌های زبان قرآن از جنبه‌های گوناگون صورت گرفته‌ است. با وجود این، عمدتاً نتایجِ این مطالعات مبتنی بر تحلیل‌های دقیقِ برآمده از نظریه‌های نوین زبان‌شناختی نیست. ازاین‌رو، پژوهش حاضر، جهت بررسی جنبه‌های معینی از زبان قرآن، با کارکردی دوگانه، نخست، با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی در چهارچوب زبان‌شناسی نقشگرای نظام‌مند هلیدی و متیسن (2014) به بررسی ساخت وجهی در جریان گفتگوی خداوند متعال و ابلیس در چهار سوره «أعراف»، «حجر»، «إسراء» و «ص» می‌پردازد و سپس، طبق نتایج حاصل از این بررسی، با استفاده از مفهوم شناختیِ سرنمونِ رُش (1978)، سلسله‌مراتب نشان‌داری گرینبرگ (1966) و معیار بسامدِ کاربردِ کرافت (2003)، به تبیین شناختی و رده‌شناختیِ این نتایج در راستای فهم بهتر ویژ‌گی‌های ساختاری زبان قرآن اشاره می‌کند. نتایج عمده پژوهش نشان می‌دهد که زبان قرآن، از همان سازوکارهای رایج و قواعد حاکم بر تعاملات زبان بشر بهره گرفته است و به لحاظ زبان‌شناختی، اساساً زبانی ساده است نه ادبی و خاص.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

ملاحظاتی در باب تصحیحات تاریخ بیهق

تاریخ بیهق نوشته ابوالحسن علی بن زید بیهقی، از مهم‌ترین تواریخ محلی فارسی است که در نیمه دوم سده ششم نوشته شد. چاپ انتقادی این اثر نخستین بار در 1317ش، به کوشش احمد بهمنیار و بار دیگر در 1347ش به سعی کلیم‌الله حسینی منتشر گردید. به رغم مقدمه و تعلیقات ارزشمند مصححان، همچنان کاستی‌ها و ابهاماتی در هر دو چاپ وجود دارد که بعضاً از چشم پژوهشگران تاریخ و تاریخنگاری در ایران نیز پوشیده مانده است. مقال...

full text

نگاهی نو به ارائه جزئیات در قرآن کریم بر اساس زبان شناسی نقشگرا

تاکنون بررسی‌های زبان‌شناختی بسیاری درباره قرآن کریم صورت گرفته است که عمدتاً در زمینه معنی‌شناسی و تجزیه و تحلیل متن قرآن (تحلیل گفتمان قرآن) بوده است. این پژوهش قصد دارد تا جزئیات ارائه شده در دو سوره از قرآن کریم را با رویکردی نو بررسی کند. برای این منظور با تکیه بر رویکرد نقش‌گرایی هالیدی به بررسی افزوده‌های حاشیه‌ای سوره‌های مبارکه مائده و یوسف به عنوان نمونه های سوره‌های مدنی و مکی می‌پردا...

full text

مطالعه زبان شناختی روابط متنی در قرآن

العوی در این مقاله، نقش نظریه انسجام و مناسبت را که از جمله رویکردهای تازه در مطالعات زبان‌شناختی متن است و بیشتر از طرف اسپربر و ویلسون نظریه پردازی شده، در متن قرآن بررسی می‌کند. انسجام، روابط صوری میان پاره‌های مختلف متن و مناسبت، روابط و ادات انسجامی را بررسی می‌کنند. به دیگر سخن، انسجام، رابطه میان واحدهای زبانی (پاره‌گفته‌ها و اجزای متن) است و نظریه مناسبت، رابطه‌ای است که نه فقط بر اساس ...

full text

طبقه‌بندی گیاهان در تمدن اسلامی: ملاحظاتی در باب برخی مفاهیم

برای بررسی دانش‌ گیاه‌شناسی در تمدن اسلامی، سه دسته متن از اهمیت بیشتری برخوردارند: «کتاب‌النبات‌»ها، «کتاب‌الفلاحه»‌ها و «کتاب‌الادویه‌»ها یا آن دسته از متون پزشکی که عموماً بخش عمده‌ای از آن‌ها به گیاهان اختصاص دارد. هر دسته از این متون مطالب خود را به شیوه و ترتیب ویژه‌ای عرضه می‌کنند. بررسی این شیوه‌ها و ترتیب‌ها کمک می‌کند حتی آنجا که مؤلفان این متون به روشنی از طبقه‌بندی گیاهان سخنی نگفته‌...

full text

تبیینی شناختی بر استعاره‌‌های شباهت‌‌بنیاد در یازده جزء‌ پایانی قرآن مجید

پژوهش معنی‏شناختی حاضر با هدف ارائه تبیینی شناختی بر زیر‌گروهی از استعاره‌های بدیع با عنوان استعاره‌های «شباهت­بنیاد» در 11 جزء ‌پایانی قرآن مجید به شکل توصیفی-تحلیلی انجام شده است. حوزه‎های مبدأ و مقصد استعاره‌ها اساس تبیین شناختی بوده‌اند. استعاره‌های مستخرج، در تحقیق حاضر در 3 حوزة «زندگی اجتماعی»، «طبیعت»، و «ذهن» و در دو دسته شباهت «ظاهری» و «غیرظاهری» طبقه‌بندی شده‏اند. در شباهت درک­شده «...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 7  issue 2

pages  167- 190

publication date 2019-03-21

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023